ទួរគីរំលឹកខួបថ្ងៃធ្វើរដ្ឋប្រហារមិនសម្រេច ជាមួយពាក្យព្រមានកាត់ក្បាលជនក្បត់

ប្រទេសទួរគី កាលពីថ្ងៃទី១៥ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៧ បានធ្វើខួបរំលឹកមួយឆ្នាំ ការធ្វើរដ្ឋប្រហារមិនសម្រេច ។ ការរំលឹកខួបនេះមានការប្រមូលផ្តុំគ្នានៅទូទាំងប្រទេស ជាមួយពាក្យព្រមានធ្ងន់ៗពីលោកប្រធានាធិបតីទួរគី Recep Tayyip Erdogan ថា “កាត់ក្បាល” ពពួកជនក្បត់នោះ ។

ទួរគីបានប្រកាសយកថ្ងៃទី១៥ ខែកក្កដា ជាថ្ងៃឈប់សម្រាករបស់ជាតិជារៀងរាល់ឆ្នាំ, ជាថ្ងៃ “ប្រជាធិបតេយ្យ និងសាមគ្គីភាព” ដោយរំលឹកដល់ការធ្វើរដ្ឋប្រហារបរាជ័យនោះថា ជាជ័យជំនះនៃប្រវត្តិសាស្ត្រប្រជាធិបតេយ្យទួរគី។

នៅក្នុងកម្មវិធីដ៏ហឺកហាក់នេះ លោក Erdogan បានចូលរួមសម័យប្រជុំពិសេសមួយនៅក្នុងរដ្ឋធានីអង់ការ៉ា និងបានថ្លែងទៅកាន់អ្នកចូលរួមដែលជួបជុំគ្នាដ៏ធំមួយនៅទីក្រុងអ៊ីស្តង់ប៊ុល ហើយបានកំណត់ពេលវិលត្រឡប់មកកាន់រដ្ឋធានីវិញ ដើម្បីព្រឹត្តិការណ៍ផ្សេងច្រើនទៀតមុនពេលព្រះអាទិត្យអស្តង្គត ។

ថ្លែងទៅកាន់អ្នកចូលរួមរាប់រយពាន់នាក់នៅលើស្ពានឆ្លងកាត់ បូភឺរ៉ូស (Bosphorus) ទីក្រុងអ៊ីស្តង់ប៊ុល មជ្ឈមណ្ឌលនៃការប្រយុទ្ធតស៊ូរើបម្រាស់ច្រើនលើកច្រើនគ្រានោះ, លោក Erdogan បានព្រមានថា ប្រទេសទួរគីកំពុងព្យាយាមអនុវត្តច្បាប់ប្រហារជីវិតឡើងវិញ ។

លោក Erdogan បានបញ្ជាក់ថា: «ដំបូងយើងនឹងកាត់ក្បាលអ្នកក្បត់ទាំងនោះ»។ លោកបានបញ្ជាក់ថា លោកនឹងចុះហត្ថលេខាលើច្បាប់ដែលអនុម័តដោយរដ្ឋសភាលើការបន្តអនុវត្តច្បាប់ប្រហារជីវិត ។

រាល់វិធានការទាំងឡាយដើម្បីអនុវត្តច្បាប់ប្រហារជីវិត ដែលប្រទេសទួរគីបានលុបចោលក្នុងឆ្នាំ ២០០៤នោះ អាចមានប្រសិទ្ធិភាពវិញ ហើយវាជាការ​បញ្ចប់មហិច្ឆតាសមាជិកភាពសហភាពអឺរ៉ុបទីក្រុងអង់ការ៉ាផងដែរ។

លោក Erdogan ក៏បាននិយាយថា ជនសង្ស័យដែលត្រូវបានកាត់ទោសប្រហារជីវិតនោះ គួរតែស្លៀកសម្លៀកបំពាក់ឯកសណ្ឋាន ដូចជាក្រណាត់ពណ៌ទឹកក្រូចដ៏ល្បីល្បាញ ដែលត្រូវបានគេប្រើក្នុងពន្ធនាគារយោធាសហរដ្ឋអាមេរិក នៅ Guantanao Bay ។

លោក Erdogan បានថ្លែងថា: «នៅពេលពួកគេលេចមុខនៅក្នុងតុលាការ សូមឱ្យពួកគេបង្ហាញខ្លួននៅក្នុងឈុតឯកសណ្ឋានដូចជានៅ ហ្គាតតាណាម៉ូ» មុនពេលបង្ហាញការរំលឹកដល់ជនរងគ្រោះ។

អ្នកគាំទ្រជាច្រើនបានកាន់ទង់ជាតិទួរគី ខណៈអ្នកដទៃបានធ្វើឱ្យមានរូបភាព “អ្នកដែលត្រូវគេសម្លាប់” ដែលបានស្លាប់ក្នុងការបះបោរ។ សមុទ្រនៃមនុស្សលាតសន្ធឹងពីស្ពានត្រូវបានដាក់ឈ្មោះជាថ្មីហៅថា “ស្ពានទុក្ករបុគ្គល ថ្ងៃ១៥ ខែកក្កដា” ។

ពួកអ្នកគាំទ្របានស្រែកថា “យើងគឺជាទាហានរបស់ជនជាតិភាគតិច Tayyip (Erdogan)” ជាមួយនឹងការឈឺចាប់មួយចំនួន ក្នុងនិមិត្តសញ្ញានៃការគាំទ្ររបស់ពួកគេចំពោះការកាត់ទោសប្រហារជីវិត។

នៅទូទាំងប្រទេស ប្រជាជនទួរគីបានចូលរួមក្នុងការ “មើលថែលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ” , ការប្រមូលផ្តុំគ្នាធ្វើបុណ្យរំឭកពីរបៀបដែលប្រជាជនចាកចេញតាមដងផ្លូវដើម្បីយកឈ្នះទៅលើការធ្វើរដ្ឋប្រហារ ។

មនុស្សមិនតិចជាង២០០នាក់នោះទេ ដោយមិនរាប់បញ្ចូលទាំងអ្នកចូលរួមក្បត់ផងទេត្រូវបានសម្លាប់ នៅពេលក្រុមបក្ខពួកបះបោរក្នុងជួរកងទ័ពបានបញ្ជូនរថក្រោះ ចេញតាមដងវិថីនានា និងយន្តហោះចំបាំងហោះហើរនៅលើលំហរមេឃ គោលបំណងផ្តួលរំលំលោក Erdogan ដែលជាងមួយទសវត្សរ៍កន្លះស្ថិតនៅក្នុងអំណាចនោះ។

ប៉ុន្តែពួកគេទទួលរងការរាំងស្ទះរយៈពេលតែប៉ុន្មានម៉ោងប៉ុណ្ណោះ ពេលដែលពួកអាជ្ញាធរ បានប្រមូលផ្តុំគ្នា ហើយមនុស្សជាច្រើននាំគ្នាចេញដើរតាមផ្លូវដើម្បីគាំទ្រលោក Erdogan ។ គេបានបន្ទោសថា ក្រុមបះបោរនោះគឺជាពួកអ្នកគាំទ្រគ្រូគង្វាលម្នាក់ ឈ្មោះ Fethullah Gulen រស់នៅលើទឹកដីអាមេរិក ។

លោក Erdogan បានថ្លែងថា: «យើងបានចំណាយប្រាក់​ ដើម្បីតម្លៃ… ប៉ុន្តែវាមិនមានតម្លៃសម្រាប់ឯករាជ្យភាពទេ ហើយអនាគត ដែលយើងទទួលបានត្រឡប់មកវិញ គឺការលះបង់ពលីកម្ម»។

ក្រោយរដ្ឋប្រហារបរាជ័យនោះ អាជ្ញាធរទួរគីចាប់ផ្តើមបោសសម្អាតទ្រង់ទ្រាយធំបំផុតនៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រទួរគី ដោយចាប់ខ្លួនមនុស្ស ៥០.០០០ នាក់ និងបណ្តេញចេញបុគ្គលិក មន្ត្រីរាជការស្ទើរតែមួយភាគបីនៃចំនួនសរុប។ លោក Erdogan ក៏កាន់តែរឹងមាំក្នុងឋានៈតួនាទីរបស់ខ្លួនថែមទៀត ដោយជាប់ឆ្នោតនៅឯការធ្វើប្រជាមតិកាលពីដើមឆ្នាំ២០១៧ ។

ការបណ្តេញចេញចុងក្រោយបំផុតប៉ូលីស និងទាហាន ព្រមទាំងបុគ្គលិករដ្ឋដទៃទៀតសរុបប្រមាណ ៧.៥៦៣ នាក់ពីការងារសាធារណៈកាលពីថ្ងៃសុក្រ ក្រោមច្បាប់គ្រាអាសន្ន ដែលប្រកាសអនុវត្តតាំងពីថ្ងៃទី២០ ខែកក្កដា ឆ្នាំមុនមកនោះ។

គណបក្សប្រឆាំងរបស់ប្រទេសទួរគីបានដាក់ជម្លោះនយោបាយរបស់ខ្លួននៅមួយឡែកសិន នាយប់ថ្ងៃធ្វើរដ្ឋប្រហារនោះ ប៉ុន្តែទំហំការបោសសំអាតបានបង្កើនការបែកបាក់ផ្នែកនយោបាយខ្លាំងឡើង។

ការប្រារព្ធពិធីនេះមានរយៈពេលតិចជាងមួយសប្តាហ៍ បន្ទាប់ពីប្រធានគណបក្សប្រជាជនសាធារណរដ្ឋ (CHP) លោក Kemal Kilicdaroglu បានធ្វើបាតុកម្មប្រឆាំងដ៏ធំបំផុតមិនធ្លាប់មាននៅប្រទេសទួរគី ក្នុងរយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំ ទាមទារឱ្យមាន “យុត្តិធម៌” ។

លោក Kilicdaroglu បានថ្លែងនៅឯសម័យប្រជុំពិសេសមួយថា: «កាលពីឆ្នាំមុន នីតិវិធីតុលាការបានផ្លាស់ប្តូរក្រៅក្របខ័ណ្ឌច្បាប់»។

លោកក៏បានអំពាវនាវឱ្យមានភាពច្បាស់លាស់អំពីអ្វីដែលបានកើតឡើងនៅយប់ថ្ងៃទី ១៥ ខែកក្កដា ដោយសំណួរនៅតែមាន នៅពេលដែលអាជ្ញាធរបានរកឃើញការបះបោរជាលើកដំបូង។

លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “ព័ត៌មានលម្អិតចាំបាច់ត្រូវធ្វើឱ្យបានច្បាស់លាស់ ក្នុងនាមទុក្ករជន និងវីរបុរស” ។

ប៉ុន្តែលោក Erdogan បានចាត់ទុកថា ជារឿង “អសីលធម៌”ទៅវិញចំពោះ ពាក្យសំណើលើកឡើងរបស់បក្សប្រឆាំង អំពីដែលថា”គ្រប់គ្រងរដ្ឋប្រហារ” ហើយអាជ្ញាធរបានដឹងមុន និងទប់ស្កាត់យ៉ាងមានប្រសិទ្ធភាព។

លោក Gulen តែងតែបដិសេធនថា ខ្លួនគ្មានការពាក់ព័ន្ធការធ្វើរដ្ឋប្រហារនោះទេ ហើយនៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍ថ្មីមួយកាលពីថ្ងៃសុក្រ លោកបានថ្លែងថា ការចោទប្រកាន់នេះ គឺជា “ការនិយាយមូលបង្កាច់ដោយគ្មានហេតុផល និងការនិយាយមូលបង្កាច់ខាងនយោបាយ” ហើយលោកក៏បានរិះគន់ចំពោះ “ការប្រមាញ់រកមេកោយ” របស់លោក Erdogan នោះផងដែរ ។

ការធ្វើពិធីរំលឹកថ្ងៃរដ្ឋប្រហារបរាជ័យកាលពីថ្ងៃទី១៥ ខែកក្កដា នៅទូទាំងប្រទេសទួរគីនោះ គោលដៅគឺបញ្ជ្រាបព្រឹត្តិការណ៍ដ៏សំខាន់នេះទៅក្នុងផ្នត់គំនិតប្រជាជនទួរគីនាយុគសម័យទំនើបនេះ​។

ផ្ទាំងរូបភាពដ៏ធំសម្បើមរចនាឡើងដោយលោកប្រធានាធិបតីទួរគីបច្ចុប្បន្ន បានលេចឡើងជាផ្ទាំងប៉ាណូនៅក្នុងទីក្រុងអ៊ីស្តង់ប៊ុល និងអង់ការ៉ា បង្ហាញពីគំនូរដ៏ល្អ ៗ ស្តីអំពីព្រឹត្តិការណ៍សំខាន់ៗនៃយប់ថ្ងៃធ្វើរដ្ឋប្រហារនោះ អមដោយពាក្យស្លោកថា “វីរភាពនៃថ្ងៃទី១៥ ខែកក្កដា” ។

ការដឹកជញ្ជូនសាធារណៈឥតគិតថ្លៃនោះទេ នៅទីក្រុងអ៊ីស្តង់ប៊ុល និងទីក្រុងអង់ការ៉ាកាលពីចុងសប្ដាហ៍ ខណៈប្រតិបត្តិករទូរស័ព្ទចល័ត Turkcell បានផ្ញើសារទៅអតិថិជនដោយសន្យាថា មានទិន្នន័យបន្ថែមលើសពី gigabyte នៅថ្ងៃទី ១៥ ខែកក្កដា។

ពាក្យស្លោកប្រឆាំងរដ្ឋប្រហារត្រូវគេចងនៅចន្លោះព្រះវិហារអិស្លាម អូតូម៉ង់ដ៏ធំបំផុតរបស់ទីក្រុងអ៊ីស្តង់ប៊ុល ។

ក្រោយមក លោកErdogan វិលត្រឡប់ទៅកាន់ទីក្រុង អង់ការ៉ាវិញ ដើម្បីថ្លែងសុន្ទរកថានៅមុខសភា មុនពេលគោរពដួងវិញ្ញាណក្ខន្ធអ្នកដែលបានបាត់បង់ជីវិត និងបង្ហាញខ្លួនចំពោះពលរដ្ឋទួរគីដែលកាន់ផ្កាយ និងអឌ្ឍចន្ទទួរគីនៅខាងក្រៅវិមានរបស់លោក ៕ ថាច់ យ៉ាត