សារព័ត៌មាន នគរវត្ត តែងតែនាំមុខគេជានិច្ច
កិច្ចសន្ទនា Shangri-La លើកទី ២០ ដែលរៀបចំដោយវិទ្យាស្ថានអន្តរជាតិសម្រាប់ការសិក្សាយុទ្ធសាស្ត្រ (IISS) នឹងប្រព្រឹត្តទៅនៅសណ្ឋាគារ Shangri-La ក្នុងប្រទេសសិង្ហបុរីចាប់ពីថ្ងៃទី ២ ដល់ថ្ងៃទី ៤ខែមិថុនា ឆ្នាំ ២០២៣។ នេះគឺជាឱកាសមួយសម្រាប់ថ្នាក់ដឹកនាំ និងមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់នៃប្រទេសនានា អ្នកប្រាជ្ញអន្តរជាតិ និងក្នុងតំបន់ ដើម្បីចែករំលែកទស្សនៈ និងវិធីសាស្រ្តថ្មីៗស្តីពីបញ្ហាប្រឈមផ្នែកសន្តិសុខនៃតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក និងពិភាក្សាអំពីដំណោះស្រាយចំពោះបញ្ហាប្រឈម។ កង្វល់មួយក្នុងចំណោមកង្វល់កំពូលនៃកិច្ចសន្ទនា Shangri-La នេះត្រូវបានគេរំពឹងថាជាបញ្ហាវិវាទនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង។
តំបន់ សមុទ្រចិនខាងត្បូង ជាតំបន់ដែលមានទីតាំងភូមិសាស្ត្រសំខាន់មួយ សម្បូរទៅដោយធនធានធម្មជាតិ និងរ៉ែ។ ដូច្នេះហើយ សមុទ្រចិនខាងត្បូងបានក្លាយទៅជាផ្នែកមួយដែលមិនអាចខ្វះបាននៃលំហរសម្រាប់ការរស់រានមានជីវិត និងការអភិវឌ្ឍន៍របស់ប្រទេសក្នុងតំបន់ ហើយទន្ទឹមនឹងនោះ វាក៏មានភាពស្មុគស្មាញដល់វិវាទអធិបតេយ្យភាព និងកង្វះការជឿទុកចិត្តផងដែរ។ កត្តាចម្បងដែលធ្វើឱ្យសន្តិភាព និងស្ថិរភាពនៅទីនេះ ពិតជាមិនមាននិរន្តរភាពទេ។
ភាពខុសគ្នានៃផលប្រយោជន៍ និងវិធីសាស្រ្តផ្សេងគ្នាដោយភាគីលើភាពខុសគ្នាទាំងនេះធ្វើឱ្យបណ្តាប្រទេសសង្ស័យគ្នាទៅវិញទៅមក និងនាំឱ្យមានសកម្មភាពដែលបង្កើនភាពតានតឹងនៅក្នុងតំបន់នេះ។ ជា់ក់ស្តែងការសាងសង់ និងការធ្វើយោធារបស់ចិនលើកោះសិប្បនិមិត្តនៅក្នុងតំបន់ប្រជុំកោះស្ព្រាតលី (Spratly) ឬកប៉ាល់ចិនបានរំលោភបំពានម្តងហើយម្តងទៀតលើតំបន់សេដ្ឋកិច្ចផ្តាច់មុខ (EEZ) របស់វៀតណាម និងការវាយប្រហារដោយហិង្សាលើអ្នកនេសាទរបស់បណ្តាប្រទេសអាស៊ីអាគ្នេយ៍ នៅក្នុងដែនទឹកជុំវិញប្រជុំកោះប៉ារ៉ាសែល(Paracel)។ ឬដាក់ជាឯកតោភាគីនូវការហាមប្រាមនេសាទជាក់លាក់នៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង រួមទាំងដែនទឹក និងកោះដែលស្ថិតនៅក្រោមអធិបតេយ្យភាពរបស់វៀតណាម និងប្រទេសដទៃទៀត។
ជាក់ស្តែង ការធានាផលប្រយោជន៍ជាតិ ទោះបីជាមានច្បាប់ និងការអនុវត្តអន្តរជាតិបង្កើនចំនួនករណីស្មុគស្មាញស្រដៀងគ្នានេះក៏ដោយ។ មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះ វាក៏បំផ្លាញទំនុកចិត្តលើទំនាក់ទំនងសហប្រតិបត្តិការរវាងភាគី ដែលនាំទៅដល់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការមិនស្មោះត្រង់ ធ្វើឱ្យជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូងកាន់តែពិបាកដោះស្រាយ។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ នៅក្នុងនិន្នាការបច្ចុប្បន្ននៃសកលភាវូបនីយកម្ម នៅពេលដែលបញ្ហាកាន់តែស្មុគស្មាញ និងពិបាកដោះស្រាយ នោះប្រទេសកាន់តែច្រើនតម្រូវឱ្យខិតជិតគ្នា និងសហការគ្នាដោយឈរលើគោលការណ៍ធានាផលប្រយោជន៍រួមរបស់ភាគីនានា។ នេះជាឱកាសសម្រាប់ការកសាងនិងពង្រឹងទំនុកចិត្តជាយុទ្ធសាស្ត្រ រួមចំណែកដោះស្រាយជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូង។
ការជឿទុកចិត្តគ្នាជាយុទ្ធសាស្ត្រនឹងក្លាយជាចំណុចចាប់ផ្តើមសម្រាប់ការលើកកម្ពស់ទំនាក់ទំនងការទូតទាំងអស់ មូលដ្ឋានគ្រឹះនៃការផ្លាស់ប្តូរ ការជឿទុកចិត្តគ្នាទៅវិញទៅមក និងការស្វែងរកដំណោះស្រាយរួមគ្នាចំពោះបញ្ហាលំបាកបំផុត។ ដូច្នេះ ការជឿទុកចិត្តជាយុទ្ធសាស្ត្រ ត្រូវតែត្រូវបានបណ្តុះឥតឈប់ឈរដោយសកម្មភាពជាក់ស្តែង ដែលភាគីត្រូវធ្វើ មាន៖
ទីមួយ រក្សាស្ថានភាពដើម ដោយគ្មានសកម្មភាពដែលធ្វើឱ្យស្ថានការណ៍ស្មុគស្មាញក្នុងតំបន់ជម្លោះ ឬត្រូវបានចាត់ទុកថាមានជម្លោះ។ នេះជាវិធានការ និងគោលការណ៍ទីមួយក្នុងការកសាងទំនុកចិត្ត ព្រោះប្រសិនបើភាគីជម្លោះមិនមានឆន្ទៈក្នុងការធ្វើបែបនេះ វានឹងមិនអាចពង្រឹងទំនុកចិត្តបានឡើយ។
ទីពីរ ការភ្ញាក់រលឹកនិងការទទួលខុសត្រូវចំពោះការប្តេជ្ញាចិត្តអន្តរជាតិត្រូវបានចូលរួម។ ជាក់ស្តែង ប្រទេសដែលមានជម្លោះអធិបតេយ្យភាពនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង សុទ្ធតែបានចូលរួមក្នុងការប្តេជ្ញាចិត្តអន្តរជាតិមួយ ឬច្រើនចំពោះជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូង ទាំងទ្វេភាគី និងពហុភាគី ជាពិសេសអនុសញ្ញាអន្តរជាតិច្បាប់សមុទ្រឆ្នាំ ១៩៨២ (UNCLOS 1982) សេចក្តីប្រកាសស្តីពី ការប្រតិបត្តិនៃភាគីនានានៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង (DOC) និងការប្តេជ្ញាចិត្ត និងកិច្ចព្រមព្រៀងទ្វេភាគី ពហុភាគីមួយចំនួនរវាងប្រទេសនានា។ ការអនុវត្តការប្តេជ្ញាចិត្តទាំងនេះ ទាមទារសុច្ឆន្ទៈ វិន័យខ្លួនឯង និងការទទួលខុសត្រូវរបស់អ្នកពាក់ព័ន្ធទាំងអស់។
ទី៣ ពង្រឹងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការដោយស្មោះត្រង់ដើម្បីស្វែងរកដំណោះស្រាយបន្ធូរបន្ថយភាពតានតឹង។ ភាគីនានានឹងពង្រឹងក្រុមការងាររួម ដើម្បីផ្លាស់ប្តូរ ស្រាវជ្រាវ និងស្នើដំណោះស្រាយសមស្របសម្រាប់ភាគីពាក់ព័ន្ធ ដើម្បីពង្រឹងទំនុកចិត្ត គ្រប់គ្រងជម្លោះ ឆ្ពោះទៅការបញ្ចប់ក្រមប្រតិបត្តិ និងស្របតាមច្បាប់អន្តរជាតិ ជាពិសេស UNCLOS 1982។
ទី៤ កាត់បន្ថយកម្មភាពដែលនាំឱ្យមានការយល់ច្រឡំ និងបំផ្លាញទំនុកចិត្តរវាងភាគី ដោយរារាំងភាគីជម្លោះមិនឱ្យធ្វើសកម្មភាពយោធាឯកតោភាគី។ មិនធ្វើយោធាបនីយកម្ម មិនធ្វើសកម្មភាពពង្រីកតំបន់ជម្លោះ ៕
ដោយ៖ ធីរីណា
