សារព័ត៌មាន នគរវត្ត តែងតែនាំមុខគេជានិច្ច
អាស៊ានបានបង្កើតឡើងនៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៦៧ សមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ (អាស៊ាន) បានក្លាយជាស្ថាប័នអន្តរជាតិដ៏សំខាន់ ចូលរួមចំណែកក្នុងការថែរក្សាសន្តិភាពនិងស្ថេរភាពក្នុងតំបន់តាមរយៈការជំរុញកិច្ចពិភាក្សានិងពង្រីកកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ ក្នុងចំណោមបណ្តាប្រទេសអាស៊ីអាគ្នេយ៍។ វេទិកាដែលដឹកនាំដោយអាស៊ានគឺជាឧបករណ៍ដ៏មានប្រសិទ្ធិភាពសម្រាប់បណ្តាប្រទេសជាសមាជិកដើម្បីស្វែងរកការមូលមតិគ្នាអភិវឌ្ឍសហគមន៍។ ទន្ទឹមនឹងសមាហរណកម្មក្នុងតំបន់ អាស៊ានកំពុងបើកបណ្តាញសន្ទនាសំខាន់ៗជាច្រើនសម្រាប់ប្រទេសជាសមាជិកដើម្បីបង្រួបបង្រួមកម្លាំងរបស់ខ្លួនបង្កើនការសមគ្គី ទប់ទល់ការជះឥទ្ធិពលអាក្រក់ពីប្រទេសធំៗ។
ស្ថានភាពនៃការធ្វើសមាហរណកម្មអាស៊ានរបស់បណ្តាប្រទេស
បច្ចុប្បន្ន អាស៊ានកំពុងប្រឈមមុខនឹងបញ្ហាប្រឈមជាច្រើនក្នុងការរក្សាសាមគ្គីភាពក្នុងតំបន់និងលើកកម្ពស់តួនាទីអន្តរជាតិ។ ការយកចិត្តទុកដាក់នៅក្នុង អាស៊ានបានធ្លាក់ចុះដោយសារសមាជិកសំខាន់ៗមួយចំនួនដូចជា ហ្វីលីពីន និងឥណ្ឌូនេស៊ី បានផ្តោតការយកចិត្តទុកដាក់លើបញ្ហាក្នុងស្រុក ច្រើនជាងសមាគមន៍ ។ នៅខាងក្រៅ ការកើនឡើងរបស់ចិន និងការប្រកួតប្រជែងឥទ្ធិពលរវាងអាមេរិកអាមេរិក – ចិន គឺជាបញ្ហាប្រឈមដោយផ្ទាល់ចំពោះសាមគ្គីភាពនិងតួនាទីស្នូលរបស់អាស៊ាននៅក្នុងទម្រង់នៃតំបន់។ ទន្ទឹមនឹងនេះការកើនឡើង ទំនោរចិត្តនិយម ជាពិសេសព្រឹត្តិការណ៍ Brexit របស់អង់គ្លេសបង្កឲ្យមានក្តីបារម្ភពីអនាគតនៃតំបន់អាស៊ាន។
រចនាសម្ពន្ធ័ប្រតិបត្តិការបច្ចុប្បន្នរបស់អាស៊ានស្ថិតនៅក្នុងកម្រិត“ អន្តររដ្ឋាភិបាល” មិនមែនជាកំរិតអង្គការអន្តរជាតិទេ(intergovernmental)។ សកម្មភាពសំខាន់របស់អាស៊ាននៅតែជាវេទិកាផ្លាស់ប្តូរដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាផ្សេងៗ ដោយហេតុនេះចាំបាច់ត្រូវអភិវឌ្ឍប្រព័ន្ធច្បាប់និងបទដ្ឋានរួមដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហានិងកែតម្រូវអាកប្បកិរិយារបស់សមាជិក។ ជាទូទៅយន្តការទាំងនេះបញ្ឈប់ត្រឹមការទាក់ទង ការចែករំលែកព័ត៌មាន ។ ប្រទេសមួយចំនួនមិនបានរួមចំណែកចូលរួមដោះស្រាយបញ្ហា ពីព្រោះប្រទេសទាំងនោះគិតថា មិនទាក់ទងនឹងផលប្រយោជន៍ផ្ទាល់របស់ខ្លួន។ កិច្ចសហប្រតិបត្តិការកម្រិតតិចតួចនិងភាពខុសគ្នានៃអាទិភាពគោលនយោបាយក្នុងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ សន្តិសុខនយោបាយ គឺជាហេតុផលមួយដែលអាស៊ានមិនអាចបង្កើតកម្លាំងរបស់អង្គការអន្តរជាតិបាន។
ក្នុងវិស័យនយោបាយ – សន្តិសុខ យន្តការសន្តិសុខរបស់អាស៊ាននៅមានកំណត់ មិនទាន់អាចក្លាយជាសហគមន៍សន្តិសុខ បើគិតទៅលើមូលដ្ឋានគ្រឹះនៃការបង្កើតសហគមន៍ស្របតាមក្របខ័ណ្ឌទ្រឹស្តីនៃតំបន់និងសមាគម។ ធម្មនុញ្ញអាស៊ានទោះបីមានគោលការណ៍នៃការមិនប្រើប្រាស់កម្លាំង គោរពអធិបតេយ្យភាព និងការមិនធ្វើអន្តរាគមន៍ក៏ដោយ នៅក្នុងកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់សហគមន៍ សន្តិសុខ នៅតែនិយាយអំពីគោលការណ៍នៃការស្ម័គ្រចិត្តនិងការឯកភាពគ្នាដោយមិនមានយន្តការណាមួយដើម្បីធានាការអនុវត្តរួមគ្នានៅពេលចាំបាច់។ ដូច្នោះអាស៊ានបានទទួលជោគជ័យក្នុងការថែរក្សាបរិស្ថានប្រកបដោយសន្តិភាពនិងស្ថេរភាពសម្រាប់តំបន់ប៉ុន្តែមិនទាន់មានយន្តការស្ថាប័នដើម្បីដោះស្រាយជំលោះ និងជម្លោះដែលកើតមានរវាងប្រទេសជាសមាជិកជាមួយប្រទេសក្រៅតំបន់។ ជម្លោះភាគច្រើនរវាងប្រទេសនានាក្នុងប្លុកដូចជារវាងសិង្ហបុរី និងម៉ាឡេស៊ី រវាងម៉ាឡេស៊ីនិងឥណ្ឌូនេស៊ី ជម្លោះអធិបតេយ្យភាពនិងព្រំដែនសមុទ្រនៅសមុទ្រខាងកើតមិនត្រូវបានដោះស្រាយដោយ យន្ដការរបស់អាស៊ាន។
តាមពិតស្ថានភាពសមាហរណកម្មអាស៊ាននៅតែប្រឈមមុខនឹងឧបសគ្គជាច្រើនរហូតមកដល់ពេលនេះបណ្តាប្រទេសក្នុងតំបន់មិនទាន់ត្រៀមខ្លួនដើម្បីជំរុញដំណើរការសមាហរណកម្មឱ្យកាន់តែស៊ីជម្រៅ ។ សហការដើម្បីបម្រើឱ្យបានល្អបំផុតក្នុងគោលបំណងការពារអធិបតេយ្យភាពនិងការរស់រានមានជីវិតនៃរបបនយោបាយក្នុងស្រុក។ ទំនាញពីខាងក្រៅនៅតែធំជាងកម្លាំងផ្ទៃក្នុងអាស៊ាន ដូច្នោះហើយការទាក់ទាញរបស់មហាអំណាចខាងក្រៅក៏បង្កើតជាបញ្ហាប្រឈមសម្រាប់ដំណើរការសមាហរណកម្មអាស៊ានផងដែរ។
លើកកម្ពស់សាមគ្គីភាពនិងសមាហរណកម្មក្នុងអាស៊ាន
ចក្ខុវិស័យអាស៊ាន ២០២៥ និងផែនការពាក់ព័ន្ធនៅក្នុងវិស័យជាក់លាក់គឺជាសេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់អាស៊ាន ក្នុងការខិតខំឆ្ពោះទៅរកអង្គការមួយដែលមានកម្រិតកិច្ចសហប្រតិបត្តិការស៊ីជម្រៅទូលំទូលាយ និងសំខាន់ជាងនៅក្នុងតំបន់។ អាស៊ានបានកំណត់គោលដៅរបស់ខ្លួនសម្រាប់វិស័យជាក់លាក់នីមួយៗ ទាក់ទងនឹងនយោបាយ – សន្តិសុខអាស៊ានមានគោលដៅចំនួន ៤៖ (១) ប្រតិបត្តិការស្របតាមច្បាប់ ឆ្ពោះទៅមុន និងយកប្រជាជនជាធំ។ (២) ការថែរក្សាសន្តិភាព សន្តិសុខ និងស្ថេរភាពក្នុងតំបន់ រួមទាំងសមុទ្រចិនខាងត្បូង។ (៣) ពង្រឹងសាមគ្គីភាព ឯកភាព និងតួនាទីស្នូលរបស់អាស៊ាន។ (៤) បង្កើនសមត្ថភាពនិងវត្តមានស្ថាប័នអាស៊ាន។ ផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចអាស៊ាន ២០២៥ មានគោលដៅធំ ៗ ចំនួន ៥៖ (១) សេដ្ឋកិច្ចបង្រួបបង្រួមនិងសមាហរណកម្មខ្ពស់។ (២) ថាមវន្តភាពច្នៃប្រឌិតនិងការប្រកួតប្រជែង។ (៣) ការភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងសេដ្ឋកិច្ចនិងទំនាក់ទំនងតាមវិស័យ; (៤) ពង្រឹងវិសាលភាពរបស់ខ្លួនដោយ ផ្តោតលើប្រជាជន។ (៥) ការធ្វើសមាហរណកម្មទៅក្នុងសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកជាពិសេសតាមរយៈកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីជាមួយដៃគូ។
ដើម្បីឱ្យបណ្តាប្រទេសអាស៊ានអនុវត្តចក្ខុវិស័យ ២០២៥ និងបណ្តាប្រទេសដែលកំពុងស្វែងរកទិសដៅតែមួយក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាក្នុងតំបន់ និងអន្តរជាតិ សមាជិកអាស៊ាននីមួយៗត្រូវតែយល់ច្បាស់ពីអត្ថន័យនៃពាក្យថាតំបន់នីយកម្ម។ ការធ្វើមូលដ្ឋានីយកម្មត្រូវបានគេយល់ថាជាដំណើរការនៃការបង្កើតទំនាក់ទំនងរវាងស្ថាប័ននានា រវាងប្រទេសនានា ដោយឈរលើមូលដ្ឋានភូមិសាស្ត្រ។
វត្តមាននៃការគំរាមកំហែងរួមមួយ (មកពីប្រទេសធំ ៗ ) ជួយបង្កើតអាទិភាពយុទ្ធសាស្ត្ររួមដែលដើរតួនាទីជាកម្លាំងជំរុញដ៏សំខាន់ដើម្បីជំរុញការសម្របសម្រួលគោលនយោបាយ។ បរិយាកាសអន្តរជាតិគឺជាភ្នាក់ងារខាងក្រៅប៉ុន្តែអាចធ្វើឥ្យបែកខ្ញែកគ្នា។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយនៅពេលដែលប្រទេសធំ ៗ បង្កើនការប្រកួតប្រជែងឥទ្ធិពលមកលើប្រទេសតូចនិងមធ្យមនៅក្នុងតំបន់ ងាយនឹងត្រូវបានទាក់ទាញ បែងចែកដោយសារតែផលប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ចផ្ទាល់ខ្លួន។ ដូច្នេះដំណើរការសមាហរណកម្មត្រូវបានឆ្លុះបញ្ចាំងតាមរយៈទំនាក់ទំនងរវាងរដ្ឋជាសមាជិក ដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ បង្កើតឲ្យមនាភាពជិតស្និទ្ធ ដោះស្រាយវិវាទនិង ទប់ទល់រាល់ឧបស័គ្មដែលកើតមានចំពោះអាស៊ាន៕
