សារព័ត៌មាន នគរវត្ត តែងតែនាំមុខគេជានិច្ច
ដោយមានបំណងចង់ចូលរួមកាន់តែមានប្រសិទ្ធិភាពដល់កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរួមរបស់ពិភពលោកក្នុងការជំរុញនិងការពារសិទ្ធិមនុស្ស វៀតណាមបានដាក់ពាក្យសុំចូលជាសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្ស របស់អង្គការសហប្រជាជាតិ សំរាប់អាណត្តិ ២០២៣-២០២៥ ។
នេះជាលើកទីពីរហើយដែល វៀតណាម ជាបេក្ខភាព ចូលរួមក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ (អ ស ប) ជាការបង្ហាញពីទិសដៅនិងការអភិវឌ្ឍរបស់វៀតណាមគឺត្រឹមត្រូវ ដែលឆ្លុះបញ្ចាំងពីការបង្កើតគោលនយោបាយអភិវឌ្ឍន៍ស្តីពីសិទ្ធិមនុស្ស យកប្រជាជនធ្វើជាមូលដ្ឋាន។ នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំជាន់ខ្ពស់នៃសម័យប្រជុំលើកទី ៤៦ នៃក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ តាមអនឡាញ នៅថ្ងៃទី ២២ ខែកុម្ភៈឆ្នាំ ២០២១ នៅទីក្រុងហ្សឺណែវ ប្រទេសស្វីស។ ប្រទេសវៀតណាមបានរាយការណ៍អំពីសមិទ្ធិផលនិងការប្តេជ្ញាចិត្តខ្ពស់ របស់វៀតណាមក្នុងការលើកកម្ពស់និងការពារសិទ្ធិមនុស្ស។
* ជំរុញការអភិវឌ្ឍន៍សិទ្ធិមនុស្សទាំងក្នុងនិងក្រៅប្រទេស
វៀតណាមជាសមាជិកសកម្មរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ក៏ដូចជាសហគមន៍អន្តរជាតិ វៀតណាម បានបញ្ជាក់ពីការអនុវត្តរាល់ការប្តេជ្ញាចិត្តអន្តរជាតិស្តីពីសិទ្ធិមនុស្សហើយជានិច្ចកាលខំប្រឹងប្រែងជំរុញការអភិវឌ្ឍសិទ្ធិមនុស្សទាំងនៅក្នុងប្រទេស និងនៅលើពិភពលោក។
ជាមួយនឹងការអនុវត្តប្តេជ្ញាចិត្តអន្តរជាតិស្តីពីសិទ្ធិមនុស្សរួមមានការត្រួតពិនិត្យជាសកលនៃសិទ្ធិមនុស្ស (UPR) អនុសញ្ញាអន្តរជាតិក្នុងវិស័យសិទ្ធិមនុស្សដូចជា ICCPR, CAT, CRPD…វៀតណាម បានគាំទ្រ យ៉ាងពេញទំហឹង និងប្រកាន់ខ្ជាប់នូវគោលការណ៍យុត្តិធម៌ តម្លាភាពការសន្ទនាគ្នា និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពក្នុងវិស័យសិទ្ធិមនុស្ស។
តាមការលើកឡើងរបស់ឯកអគ្គរដ្ឋទូត លោក Saadi Salama ប្រធានគណៈប្រតិភូការទូតនៅវៀតណាមបានវាយតម្លៃខ្ពស់ចំពោះកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់រដ្ឋាភិបាលវៀតណាមនិងទីភ្នាក់ងារពាក់ព័ន្ធក្នុងការបង្កើតនិងផ្តល់ព័ត៌មាន។ មនុស្សគ្រប់រូបអាចស្វែងរកព័ត៌មានទាំងអស់តាមអុីនធើណេត អាចប្រើហ្វេសប៊ុក យូធូប និងបណ្តាញសង្គមផ្សេងៗដោយមិនមានបញ្ហាអ្វីឡើយ។
ឯកអគ្គរដ្ឋទូត Saadi Salama បានមានប្រសាសន៍ថារដ្ឋាភិបាលវៀតណាមមានការចាប់អារម្មណ៍យ៉ាងខ្លាំងចំពោះបញ្ហាបើកទូលាយសមាហរណកម្មអន្តរជាតិ និងបង្កើតលក្ខខណ្ឌងាយស្រួលសម្រាប់ប្រជាជនរស់នៅនិងធ្វើការនៅវៀតណាម។ ប្រទេសវៀតណាមមានបំណងចង់ធ្វើជាមិត្តរបស់ប្រទេសទាំងអស់ដើម្បីបញ្ជាក់ពីតម្លៃនៃសិទ្ធិមនុស្ស។
ជាពិសេសក្នុងការបង្ការការរីករាលដាលនៃ Covid-19 នៅវៀតណាម រដ្ឋាភិបាលបានចាត់វិធានការបន្ទាន់និងហ្មត់ចត់ដោយពិចារណាលើការការពារសុខភាពនិងផលប្រយោជន៍របស់ប្រជាជនជាអាទិភាពខ្ពស់បំផុតក្នុងគោលនយោបាយ ដោយបោះបង់ឬបន្សល់ទុកពលរដ្ឋណាម្នាក់នៅពីក្រោយឲ្យរងទុក្ខនោះឡើយ។ សហគមន៍អន្តរជាតិបានកោតសរសើរនិងទទួលស្គាល់វៀតណាមជាគំរូក្នុងការបង្ការការរីករាលដាលនៃជំងឺ Covid-19 ។ លទ្ធផលនេះទទួលបានដោយសារការខិតខំដើម្បីសិទ្ធិមនុស្ស ដែលតែងតែដាក់ប្រជាជននៅស្នូល រាល់គោលនយោបាយនិងច្បាប់របស់រដ្ឋវៀតណាមក្នុងការជំរុញនិងការពារសិទ្ធិមនុស្ស។ កសាង នីតិរដ្ឋគោលនយោបាយអាទិភាពដើម្បីថែរក្សាក្រុមពលរដ្ឋងាយរងគ្រោះ (ស្ត្រីកុមារជនពិការជនជាតិភាគតិច អ្នកក្រប្រជាជននៅតំបន់ដាច់ស្រយាល … ) គោលនយោបាយរបស់វៀតណាមក្នុងការធានាសិទ្ធិមនុស្សនៅ បរិបទនៃគ្រោះមហន្តរាយធម្មជាតិជំងឺរាតត្បាត (ជាពិសេសការរីករាលដាល Covid-19) ការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ; គោលនយោបាយធានាសិទ្ធិក្នុងការទទួលបានព័ត៌មាននិងសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ។
លើសពីនេះទៀតការរួមចំណែករបស់វៀតណាមចំពោះកិច្ចប្រឹងប្រែងរួមគ្នារបស់ពិភពលោកក្នុងការឆ្លើយតបទៅនឹងការរីករាលដាលនៃជំងឺកូវីដ-១៩ នាពេលកន្លងមក។ ជាក់ស្តែងប្រទេសវៀតណាមបានផ្តល់ម៉ាស់ឧបករណ៍វេជ្ជសាស្ត្រដល់ប្រទេសជាង ៥០ និងដៃគូអន្តរជាតិ។ សំណើរបស់រដ្ឋាភិបាលទីក្រុងហាណូយត្រូវបានអនុម័តដោយមហាសន្និបាតអង្គការសហប្រជាជាតិដោយការឯកភាពគ្នាលើកសេចក្តីសម្រេច ដើម្បីជ្រើសរើសយកថ្ងៃទី ២៧ ខែធ្នូជា« ទិវាអន្តរជាតិប្រយុទ្ធប្រឆាំងជំងឺឆ្លង” ដើម្បីលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងអំពីការការពារ ទប់ស្កាត់ជំងឺឆ្លងនៅទូទាំងពិភពលោក ។
យោងតាមតំណាងអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលពីសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិមួយចំនួនបានអោយដឹងថាជោគជ័យរបស់វៀតណាមក្នុងការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រស្ថិតក្នុងចំណោមចំណាត់ថ្នាក់កំពូល ៗ នៅលើពិភពលោក ដែលធានាបាននូវជីវិតរុងរឿង និងសុភមង្គលសម្រាប់ប្រជាជនរបស់ខ្លួនជាពិសេសភាពជោគជ័យក្នុងការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រក្នុងការឆ្លើយតបនិងគ្រប់គ្រងការឆ្លងរាលដាលកូវីដ១៩ រួមជាមួយនឹងវឌ្ឍនភាពរបស់ខ្លួនក្នុងការលើកកម្ពស់និងការពារសិទ្ធិមនុស្សវៀតណាម សមនឹងទទួលបាន និងមានសិទ្ធិឈរឈ្មោះជាសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ។
សន្ទស្សន៍អភិវឌ្ឍន៍មនុស្ស (HDI) នៅវៀតណាមបានកើនឡើង ៤៥,៨% ក្នុងចន្លោះឆ្នាំ ១៩៩០ និង ២០១៩ ដោយដាក់ប្រទេសវៀតណាមក្នុងបញ្ជីប្រទេសដែលមានអត្រាកំណើន HDI ខ្ពស់បំផុតនៅលើពិភពលោក។ តាមរបាយការណ៍សន្ទស្សន៍សុភមង្គលរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិឆ្នាំ ២០២០ វៀតណាមឈរនៅលំដាប់ទី ៨៣ ក្នុងចំណោម ១៥៦ ប្រទេសនិងដែនដីពោលគឺកើនឡើង ១១ កម្រិតបើប្រៀបធៀបនឹងឆ្នាំ ២០១៩ ។ ក្រុមអ្នកឯកទេសរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ បានលើកឡើងថា ទាំងនោះគឺជាការខិតខំរបស់រដ្ឋាភិបាលវៀតណាម ក្នុងការកសាង និងការអភិវឌ្ឍសិទ្ធិមនុស្សនិងលើកកម្ពស់សមភាពសង្គម។
ទន្ទឹមនឹងនោះសមិទ្ធិផលក្នុងការលុបបំបាត់ភាពអត់ឃ្លាននិងការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ ធានាសន្តិសុខសង្គម គឺជាចំណុចលេចថ្លោមួយរបស់វៀតណាមនិងមានការទទួលស្គាល់ជាអន្តរជាតិ។ នៅឆ្នាំ ២០០៦ វៀតណាមបានប្រកាសថាខ្លួនបានសម្រេច“ គោលដៅអភិវឌ្ឍន៍សហសវត្សរ៍លើការលុបបំបាត់ភាពអត់ឃ្លាននិងការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ” ដែលឈានដល់ដំណាក់កាលបញ្ចប់ ១០ ឆ្នាំមុនកាលកំណត់ (ថ្ងៃផុតកំណត់គឺឆ្នាំ ២០១៥) ។ ការអនុវត្តការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រប្រកបដោយចីរភាពមានប្រសិទ្ធិភាពអត្រាភាពក្រីក្រទូទាំងប្រទេសបានថយចុះមកនៅត្រឹមប្រមាណ ២,៧% ។
* ប្រទេសវៀតណាម – សមាជិកក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សអង្គការសហប្រជាជាតិសម្រាប់អាណត្តិ ២០១៤-២០១៦
ប្រទេសវៀតណាមត្រូវបានគេបោះឆ្នោតជ្រើសរើសដោយមានសម្លេងគាំទ្រខ្ពស់ដើម្បីក្លាយជាសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិឆ្នាំ ២០១៤-២០១៦ ដែលបង្ហាញនូវ“កិត្យានុភាពរបស់ប្រទេស” ហើយក៏បង្ហាញនូវ“ ក្តីសង្ឃឹមរបស់សហគមន៍អន្តរជាតិ” ដោយមានការចូលរួមពីប្រទេសវៀតណាម។ ក្នុងរយៈពេល ៣ ឆ្នាំក្នុងនាមជាសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សវៀតណាមបានចូលរួមប្រកបដោយទំនួលខុសត្រូវពេញលេញនិងប្រកបដោយគុណភាពក្នុងសកម្មភាពរបស់ក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្ស។ ទន្ទឹមនឹងនេះដែរប្រទេសវៀតណាមក៏មានគំនិតផ្តួចផ្តើមជាច្រើនចូលរួមក្នុងការលើកកម្ពស់សិទ្ធិមនុស្សដែលត្រូវបានគាំទ្រដោយមិត្តភក្តិអន្តរជាតិដូចជា៖ លើកកម្ពស់សិទ្ធិរបស់ក្រុមងាយរងគ្រោះនិងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុដែលត្រូវបានអនុម័តដោយក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្ស មានប្រទេសជាង ១០០ ឯកភាពគ្នារួមចំណែកធានានូវតម្លៃរួមនៃសិទ្ធិមនុស្ស។
វៀតណាមបានរួមវិភាគទានជាក់ស្តែងក្នុងការជំរុញកិច្ចសន្ទនានិងសហប្រតិបត្តិការ។ បង្កើនប្រសិទ្ធភាពតម្លាភាពនិងតុល្យភាពក្នុងការងាររបស់ក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្ស។ រួមចំណែកក្នុងការកសាងគុណតម្លៃរួមរបស់មនុស្សជាតិ។
* គោរពជំនឿជំនឿនិងធានាសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ
នៅវៀតណាមសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ប្រជាជនត្រូវបានធានា។ បក្សនិងរដ្ឋបានផ្សព្វផ្សាយគោលការណ៍ណែនាំនិងគោលនយោបាយជាច្រើនស្តីពីសាសនាដែលក្នុងនោះ បានអះអាងថា“ ជំនឿនិងសាសនាគឺជាសេចក្តីត្រូវការខាងស្មារតី របស់ប្រជាជនមួយចំនួន” ។ “ ជនរួមជាតិសាសនាគឺជាផ្នែកមួយនៃមហាសាមគ្គីឯកភាពជាតិដ៏អស្ចារ្យ” ។ “ គោរពនិងធានានូវសិទ្ធិសេរីភាពក្នុង ក្នុងជំនឿង ទៅលើសាសនាដែលខ្លួនពេញចិត្ត ដោយមិនបង្ខិតបង្ខំនោះឡើយ។ សាសនាដំណើរការនៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌនៃច្បាប់ហើយមានភាពស្មើគ្នាចំពោះមុខច្បាប់។
ប្រទេសវៀតណាមបានផ្សព្វផ្សាយឯកសារច្បាប់ជាច្រើនស្តីពីជំនឿនិងសាសនាដូចជារដ្ឋធម្មនុញ្ញឆ្នាំ ២០១៣ ច្បាប់ស្តីពីជំនឿនិងសាសនាឆ្នាំ ២០១៦ ស្តីពីវិធានការអនុវត្តច្បាប់ស្តីពីជំនឿសាសនានិងសាសនា។
អ្នកសារព័ត៌មានក្នុងតំបន់ និងអន្តរជាតិមួយចំនួនដែលបានធ្វើដំណើរទៅប្រទេសវៀតណាម តាមរយៈការត្រួតពិនិត្យជាសកលលើក ទី ៣ នៃក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ បានបង្ហាញឲ្យឃើញថា សេរីភាពខាងការបញ្ចេញមតិ សេរីភាពសារព័ត៌មាន នៅវៀតណាមគឺច្បាស់ បង្ហាញតាមរយៈការអភិវឌ្ឍន៍ភាពសំបូរបែបនៃខ្លឹមសាររបស់សារព័ត៌មានវៀតណាម។ តាមពិតប្រជាជនវៀតណាមជាង ៧០% ប្រើប្រាស់បណ្តាញសង្គមអ៊ីនធឺណេតអន្តរជាតិនិងក្នុងស្រុក។ នៅប្រទេសវៀតណាមគ្មាននរណាម្នាក់ត្រូវបានកាត់ទោសឬចាប់ខ្លួនដោយគ្រាន់តែសំដែងមតិឬការពារសិទ្ធិមនុស្សនោះទេ។
យោងតាមអ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេសវៀតណាមលោកស្រី Le ThiThu Hang បានសង្កត់ធ្ងន់ថាដូចជាប្រទេសដទៃទៀតនៅលើពិភពលោកដែរ ប្រទេសវៀតណាមប្តេជ្ញាចិត្តយ៉ាងម៉ឺងម៉ាត់ចំពោះ អ្នកឈ្លៀងឱកាស ប្រើប្រាស់ សិទ្ធិសេរីភាព ប្រជាធិបតេយ្យ ដើម្បី បំពានច្បាប់ និងប៉ះពាល់ដល់ផលប្រយោជនរបស់ពលរដ្ឋ ។ ប្រទេសវៀតណាមយកចិត្តទុកដាក់លើភាពជាដៃគូសហប្រតិបត្តិការគ្រប់ជ្រុងជ្រោយជាមួយបណ្តាប្រទេសជុំវិញពិភពលោក។ ព្រមផ្លាស់ប្តូរនិងសហការគ្នាលើបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សក្នុងស្មារតីស្មោះត្រង់បើកទូលាយនិងគោរពដើម្បីបង្កើនការយោគយល់គ្នាទៅវិញទៅមកតាមរយៈយន្តការសន្ទនាស្តីពីសិទ្ធិមនុស្សប្រចាំឆ្នាំនិងក្របខ័ណ្ឌការផ្លាស់ប្តូរទ្វេភាគី។
បទពិសោធន៍និងការខំប្រឹងប្រែងរបស់វៀតណាមក្នុងតួនាទីជាសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សអង្គការសហប្រជាជាតិសម្រាប់អាណត្តិ ២០១៤-២០១៨ និងជាសមាជិកមិនអចិន្ត្រៃយ៍នៃក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិ (២០២០-២០២១) និង តួនាទីជាប្រធានអាស៊ាននៅឆ្នាំ ២០២០ បានបង្កើតនូវមូលដ្ឋានដើម្បីពង្រឹងទំនុកចិត្តរបស់បណ្តាប្រទេសអាស៊ានក្នុងការតែងតាំងប្រទេសវៀតណាមឱ្យធ្វើជាតំណាងអាស៊ានក្នុងនាមជាសមាជិកនៃក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិសម្រាប់អាណត្តិ ២០២៣-២០២៥ ។
អាចនិយាយបានថាដោយមានការចូលរួមវិភាគទានដ៏មានតម្លៃដល់កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរួមរបស់ពិភពលោកក្នុងការលើកកម្ពស់និងការពារសិទ្ធិមនុស្ស វៀតណាម សមនឹងទទួលបានការចូលរួមជាសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិសម្រាប់អាណត្តិ ២០២៣-២០២៥ ៕
ដោយ៖ធីរីណា
